Trong quá trình phát triển phần mềm, việc tạo và review Pull Request (PR) là một bước quan trọng để đảm bảo chất lượng, hiệu suất và sự phối hợp giữa các thành viên trong nhóm. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về cách tạo PR và review code, giúp bạn tối ưu hóa quy trình phát triển phần mềm của mình.

Tạo Pull Request (PR) hiệu quả

Sau khi hoàn thành các thay đổi và kiểm thử cục bộ, bước tiếp theo quan trọng trong quy trình phát triển phần mềm là tạo Pull Request (PR). Một PR được tạo tốt không chỉ giúp quá trình review code diễn ra suôn sẻ mà còn góp phần nâng cao chất lượng tổng thể của dự án. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết các bước để tạo PR một cách hiệu quả:

1. Lựa chọn nhánh (branch) phù hợp:

Trước khi bắt đầu tạo PR, bạn cần đảm bảo rằng các thay đổi của mình nằm trên một nhánh riêng biệt, không phải trên nhánh chính (ví dụ: main hoặc master). Việc này giúp tránh xung đột và dễ dàng quản lý các thay đổi. Thông thường, bạn sẽ tạo một nhánh mới từ nhánh chính, đặt tên theo tính năng hoặc sửa lỗi mà bạn đang thực hiện. Ví dụ:

• Nếu bạn đang thêm tính năng “đăng nhập người dùng”, bạn có thể tạo nhánh tên là “feature/user-login”.
• Nếu bạn đang sửa lỗi liên quan đến giao diện, bạn có thể tạo nhánh tên là “fix/ui-bug”.

Việc đặt tên nhánh rõ ràng giúp các thành viên khác trong nhóm dễ dàng nhận biết mục đích của nhánh đó.

2. Mô tả PR rõ ràng:

Một trong những yếu tố quan trọng nhất của một PR hiệu quả là mô tả chi tiết và rõ ràng. Mô tả này giúp người review code hiểu được mục đích của các thay đổi, những vấn đề đã được giải quyết và cách các thay đổi này ảnh hưởng đến dự án. Một mô tả tốt nên bao gồm:

• Tóm tắt: Một vài dòng ngắn gọn về mục đích của PR.
• Vấn đề: Mô tả vấn đề hoặc yêu cầu mà PR này giải quyết.
• Giải pháp: Giải thích cách các thay đổi trong PR này giải quyết vấn đề.
• Các thay đổi: Liệt kê các thay đổi chính trong code.
• Ảnh hưởng: Nêu rõ các tác động của các thay đổi này đến các phần khác của hệ thống (nếu có).
• Kiểm thử: Mô tả các bước kiểm thử bạn đã thực hiện để đảm bảo các thay đổi hoạt động đúng.
• Ảnh chụp màn hình hoặc video (nếu cần): Nếu PR liên quan đến giao diện người dùng, hãy cung cấp ảnh chụp màn hình hoặc video để dễ dàng hình dung sự thay đổi.

Ví dụ, một mô tả PR cho tính năng “đăng nhập người dùng” có thể như sau:

Tóm tắt: Thêm tính năng đăng nhập người dùng.

Vấn đề: Hệ thống hiện tại chưa có tính năng đăng nhập người dùng.

Giải pháp: Thêm form đăng nhập, xác thực thông tin người dùng và tạo session.

Các thay đổi:

• Thêm file HTML cho form đăng nhập.
• Thêm logic xử lý đăng nhập trong file JavaScript.
• Thêm API để xác thực người dùng.

Ảnh hưởng: Không có tác động đáng kể đến các phần khác của hệ thống.

Kiểm thử: Đã kiểm tra đăng nhập thành công với người dùng hợp lệ và báo lỗi với người dùng không hợp lệ.

3. Đính kèm file code:

Sau khi đã có mô tả PR, bạn cần đính kèm các file code đã thay đổi vào PR. Hầu hết các nền tảng quản lý code (ví dụ: GitHub, GitLab, Bitbucket) đều cho phép bạn tự động tạo PR từ các nhánh đã được commit và push lên remote repository. Bạn chỉ cần chọn nhánh gốc và nhánh thay đổi, sau đó nền tảng sẽ tự động so sánh và hiển thị các thay đổi. Hãy chắc chắn rằng bạn đã commit và push tất cả các thay đổi lên remote trước khi tạo PR.

4. Kiểm tra lỗi:

Trước khi yêu cầu review code, bạn nên tự kiểm tra lại code của mình một lần nữa. Điều này giúp bạn phát hiện và sửa các lỗi nhỏ, đảm bảo code chạy đúng và tuân theo các quy chuẩn của dự án. Các bước kiểm tra có thể bao gồm:

• Kiểm tra code bằng các công cụ linting để phát hiện lỗi cú pháp và định dạng.
• Chạy các unit test để đảm bảo các hàm và module hoạt động đúng.
• Kiểm tra các thay đổi trên môi trường phát triển cục bộ để đảm bảo không có lỗi về giao diện hoặc chức năng.
• Đọc lại code của mình một lần nữa để đảm bảo code dễ đọc và dễ hiểu.

5. Yêu cầu review từ đồng nghiệp:

Sau khi đã hoàn thành các bước trên, bạn có thể yêu cầu review code từ đồng nghiệp. Hãy chọn những người có kinh nghiệm và am hiểu về phần code mà bạn đã thay đổi. Khi yêu cầu review, hãy chú ý:

• Gửi thông báo cho đồng nghiệp một cách lịch sự và rõ ràng.
• Nêu rõ thời hạn mong muốn hoàn thành review.
• Trả lời các câu hỏi và giải đáp thắc mắc của người review một cách nhanh chóng và chi tiết.

Việc tạo PR hiệu quả là một kỹ năng quan trọng trong quy trình phát triển phần mềm. Bằng cách tuân thủ các bước trên, bạn sẽ giúp quá trình review code diễn ra suôn sẻ, giảm thiểu lỗi và nâng cao chất lượng code. Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các kỹ thuật và quy trình review code để đảm bảo code được kiểm tra một cách kỹ lưỡng và toàn diện.

Review Code: Kỹ thuật và Quy trình

Tiếp theo sau khi chúng ta đã nắm vững các bước tạo PR hiệu quả, trong đó bao gồm việc lựa chọn nhánh phù hợp, mô tả PR chi tiết, đính kèm file code, kiểm tra lỗi và gửi yêu cầu review, chúng ta sẽ đi sâu vào một khía cạnh quan trọng không kém: review code. Quá trình review code không chỉ là việc tìm kiếm lỗi mà còn là cơ hội để học hỏi, chia sẻ kiến thức và nâng cao chất lượng code chung của cả nhóm.

Review Code: Kỹ thuật và Quy trình

Kỹ thuật Review Code

Review code là một quá trình kiểm tra mã nguồn do một hoặc nhiều người khác thực hiện, không phải là tác giả ban đầu. Mục tiêu chính của việc này là để phát hiện sớm các lỗi tiềm ẩn, cải thiện khả năng đọc hiểu của code, đảm bảo tính nhất quán và tuân thủ các quy chuẩn chung của dự án. Một quy trình review code hiệu quả có thể giúp giảm thiểu chi phí sửa lỗi về sau, đồng thời nâng cao chất lượng tổng thể của phần mềm.

Các Tiêu Chí Đánh Giá Code

• Độ phức tạp:

  *Độ phức tạp của code* là một yếu tố quan trọng cần xem xét trong quá trình review code. Code quá phức tạp không chỉ khó hiểu mà còn dễ gây ra lỗi và khó bảo trì. Các chỉ số như độ phức tạp Cyclomatic có thể giúp đánh giá mức độ phức tạp của code. Nên ưu tiên code đơn giản, dễ đọc và dễ hiểu. Nếu code quá phức tạp, hãy đề xuất các giải pháp để đơn giản hóa nó, chẳng hạn như chia nhỏ các hàm lớn thành các hàm nhỏ hơn, sử dụng các cấu trúc dữ liệu phù hợp, hoặc áp dụng các mẫu thiết kế.

• Khả năng đọc:

  *Code dễ đọc* là code có cấu trúc rõ ràng, sử dụng tên biến và hàm mang tính mô tả, có comment đầy đủ và được định dạng nhất quán. Review code nên tập trung vào việc đảm bảo code tuân thủ các quy tắc coding style của dự án và sử dụng các cấu trúc ngôn ngữ một cách rõ ràng. Code dễ đọc giúp các thành viên trong nhóm dễ dàng hiểu và bảo trì code, giảm thiểu thời gian và công sức cần thiết cho việc tìm hiểu code.

• Bảo trì:

  *Khả năng bảo trì* là một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá code. Code dễ bảo trì là code được thiết kế sao cho dễ dàng thay đổi, sửa lỗi hoặc thêm tính năng mới mà không gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Trong quá trình review code, cần chú ý đến việc code có tuân thủ các nguyên tắc SOLID hay không, có sử dụng các mẫu thiết kế phù hợp hay không, và có được kiểm thử đầy đủ hay không.

• Hiệu suất:

  *Hiệu suất* của code cũng là một yếu tố cần được xem xét trong quá trình review code. Code hiệu suất cao là code chạy nhanh, sử dụng ít tài nguyên và không gây lãng phí. Trong quá trình review code, cần chú ý đến các thuật toán được sử dụng, các cấu trúc dữ liệu được lựa chọn và các thao tác I/O được thực hiện. Nếu có thể, hãy đề xuất các giải pháp để cải thiện hiệu suất của code, chẳng hạn như sử dụng thuật toán hiệu quả hơn, tối ưu hóa các truy vấn cơ sở dữ liệu hoặc sử dụng bộ nhớ cache.

Cách Đưa Ra Feedback Hiệu Quả

Việc đưa ra feedback trong quá trình review code cũng quan trọng như việc kiểm tra code. Feedback nên mang tính xây dựng, cụ thể và lịch sự. Tránh những lời chỉ trích cá nhân hoặc những nhận xét chung chung. Thay vào đó, hãy tập trung vào các vấn đề cụ thể trong code và đề xuất các giải pháp cụ thể. Sử dụng các câu hỏi để khuyến khích người viết code suy nghĩ và tự tìm ra giải pháp. Ví dụ, thay vì nói “Code của bạn tệ quá”, hãy nói “Tôi thấy đoạn code này có thể được cải thiện bằng cách sử dụng thuật toán X, bạn có thể xem xét không?”.

Hướng Dẫn Sử Dụng Công Cụ Hỗ Trợ Review Code

Có rất nhiều công cụ hỗ trợ quá trình review code, giúp làm cho quá trình này trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Các công cụ này thường cung cấp các tính năng như:

• So sánh code:

  Cho phép so sánh các thay đổi giữa các phiên bản khác nhau của code một cách dễ dàng. Điều này giúp người review code nhanh chóng xác định được những thay đổi và đánh giá chúng.

• Bình luận trực tiếp:

  Cho phép người review code để lại bình luận trực tiếp trên từng dòng code hoặc từng đoạn code cụ thể. Điều này giúp người viết code dễ dàng hiểu được vấn đề và sửa lỗi.

• Theo dõi tiến độ:

  Cho phép theo dõi tiến độ của quá trình review code, bao gồm các bình luận đã được giải quyết, các thay đổi đã được thực hiện và các vấn đề còn tồn đọng.

• Tích hợp với các hệ thống quản lý code:

  Tích hợp trực tiếp với các hệ thống quản lý code như GitHub, GitLab, Bitbucket, giúp quá trình review code trở nên liền mạch và dễ dàng hơn.

Một số công cụ phổ biến bao gồm: GitHub Pull Requests, GitLab Merge Requests, Bitbucket Pull Requests, Crucible, Review Board. Việc sử dụng các công cụ này không chỉ giúp quá trình review code trở nên hiệu quả hơn mà còn giúp các thành viên trong nhóm giao tiếp và phối hợp với nhau tốt hơn.

Quá trình review code không chỉ là một bước kiểm tra chất lượng mà còn là một cơ hội để học hỏi và phát triển kỹ năng của mỗi thành viên trong nhóm. Việc thực hiện review code một cách nghiêm túc và hiệu quả sẽ giúp nâng cao chất lượng code, giảm thiểu lỗi và cải thiện hiệu suất làm việc của cả nhóm. Sau khi đã nắm vững các kỹ thuật và quy trình review code, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các lỗi thường gặp và giải pháp tối ưu trong chương tiếp theo: “Lỗi thường gặp và Giải pháp tối ưu”.

Lỗi thường gặp và Giải pháp tối ưu

Sau khi đã hiểu rõ về quy trình review code và các kỹ thuật liên quan, chương này sẽ tập trung vào những lỗi thường gặp trong quá trình tạo và review Pull request (PR), đồng thời đề xuất các giải pháp tối ưu để nâng cao hiệu quả làm việc nhóm. Việc nắm vững những lỗi này và cách khắc phục sẽ giúp bạn tránh được những rắc rối không đáng có, tiết kiệm thời gian và công sức, đồng thời cải thiện chất lượng phần mềm.

1. PR không rõ ràng:

• Lỗi: Một trong những lỗi phổ biến nhất là khi tạo PR mà không cung cấp đủ thông tin. Điều này khiến người review gặp khó khăn trong việc hiểu mục đích của thay đổi, phạm vi ảnh hưởng và các quyết định thiết kế. Thông thường, PR không rõ ràng sẽ bao gồm:
• Tiêu đề PR không mô tả ngắn gọn và chính xác những gì được thay đổi.
• Mô tả PR thiếu chi tiết về lý do thay đổi, các vấn đề đã giải quyết và các quyết định thiết kế quan trọng.
• Không có liên kết đến các issue hoặc task liên quan.
• Chỉ thay đổi code mà không có giải thích rõ ràng.
• Giải pháp: Để khắc phục lỗi này, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau khi tạo PR:
• Tiêu đề PR rõ ràng: Sử dụng tiêu đề ngắn gọn, dễ hiểu và thể hiện rõ mục đích của PR. Ví dụ: “Fix bug: Lỗi hiển thị thông tin người dùng” hoặc “Feature: Thêm chức năng đăng nhập bằng Google”.
• Mô tả PR chi tiết: Cung cấp đầy đủ thông tin về những thay đổi, bao gồm:
• Mục đích của thay đổi: Tại sao cần thay đổi code?
• Các vấn đề đã giải quyết: Những lỗi hoặc vấn đề nào đã được khắc phục?
• Các quyết định thiết kế quan trọng: Những lựa chọn thiết kế nào đã được thực hiện và tại sao?
• Các thay đổi cụ thể: Danh sách các tệp tin đã được sửa đổi và những thay đổi chính trong code.
• Liên kết đến các issue hoặc task liên quan: Nếu có, hãy liên kết PR với issue hoặc task tương ứng.
• Sử dụng commit message rõ ràng: Mỗi commit nên có một message mô tả ngắn gọn và rõ ràng về thay đổi đó.

2. Code không tối ưu:

• Lỗi: Trong quá trình tạo PR, đôi khi code được viết không tối ưu về hiệu suất, khả năng đọc hoặc bảo trì. Những lỗi thường gặp bao gồm:
• Code quá phức tạp và khó hiểu.
• Sử dụng thuật toán không hiệu quả.
• Lặp lại code nhiều lần.
• Không tuân thủ các quy tắc coding style.
• Có các lỗi tiềm ẩn (bug) hoặc lỗ hổng bảo mật.
• Giải pháp: Để đảm bảo code tối ưu trước khi review code, hãy:
• Viết code đơn giản và dễ đọc: Sử dụng tên biến, hàm rõ ràng và dễ hiểu. Chia code thành các hàm nhỏ, dễ quản lý.
• Tối ưu hóa hiệu suất: Sử dụng thuật toán hiệu quả và tránh lãng phí tài nguyên.
• Tuân thủ coding style: Sử dụng các công cụ linting để đảm bảo code tuân thủ quy tắc coding style của dự án.
• Kiểm tra code kỹ lưỡng: Chạy unit test và kiểm tra code bằng tay để phát hiện lỗi tiềm ẩn.
• Sử dụng công cụ hỗ trợ: Các công cụ như static analysis có thể giúp phát hiện các lỗi tiềm ẩn và code không tối ưu.

3. Feedback không chính xác:

• Lỗi: Trong quá trình review code, việc đưa ra feedback không chính xác hoặc không mang tính xây dựng có thể gây ra những hiểu lầm và làm chậm quá trình phát triển. Những lỗi thường gặp bao gồm:
• Feedback quá chung chung, không chỉ rõ vấn đề cụ thể.
• Feedback mang tính cá nhân, không tập trung vào code.
• Feedback không có tính xây dựng, chỉ trích mà không đưa ra giải pháp.
• Không giải thích rõ lý do đưa ra feedback.
• Giải pháp: Để đưa ra feedback hiệu quả, hãy:
• Feedback cụ thể: Nêu rõ dòng code, vấn đề và lý do tại sao nó cần được sửa.
• Feedback mang tính xây dựng: Đưa ra giải pháp hoặc gợi ý thay vì chỉ trích.
• Giải thích rõ lý do: Giải thích tại sao feedback của bạn là cần thiết và có lợi cho dự án.
• Tập trung vào code: Tránh đưa ra những nhận xét cá nhân hoặc không liên quan đến code.
• Lịch sự và tôn trọng: Sử dụng ngôn ngữ lịch sự và tôn trọng ý kiến của người khác.

4. Quy tắc tốt nhất để tối ưu hóa quy trình:

• Sử dụng template PR: Tạo template PR để đảm bảo tất cả các PR đều có đầy đủ thông tin cần thiết.
• Review code thường xuyên: Thực hiện review code thường xuyên và nhanh chóng để tránh tích lũy quá nhiều thay đổi.
• Tạo PR nhỏ: Chia nhỏ các thay đổi lớn thành các PR nhỏ hơn để dễ dàng review và kiểm soát.
• Sử dụng công cụ hỗ trợ: Sử dụng các công cụ hỗ trợ review code để tự động hóa quy trình và phát hiện lỗi tiềm ẩn.
• Thống nhất coding style: Thống nhất và tuân thủ coding style của dự án để đảm bảo code nhất quán.
• Giao tiếp hiệu quả: Duy trì giao tiếp hiệu quả giữa người tạo PR và người review để giải quyết các vấn đề nhanh chóng.
• Học hỏi liên tục: Liên tục học hỏi và cải thiện quy trình làm việc để nâng cao hiệu quả.

Việc hiểu rõ và khắc phục các lỗi thường gặp trong quá trình tạo PR và review code là rất quan trọng để nâng cao hiệu suất phát triển phần mềm. Bằng cách tuân thủ các quy tắc tốt nhất và liên tục cải thiện quy trình làm việc, bạn có thể đảm bảo rằng code của bạn luôn có chất lượng cao, dễ bảo trì và đáp ứng được yêu cầu của dự án. Chương tiếp theo sẽ thảo luận về các công cụ tự động hóa quy trình tạo và review PR, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức hơn nữa.

Conclusions

Bài viết đã cung cấp một hướng dẫn toàn diện về cách tạo và review Pull Request. Bằng việc hiểu rõ quy trình này, bạn sẽ góp phần nâng cao chất lượng code, tăng hiệu suất phát triển và cải thiện sự phối hợp trong nhóm.